یعنى ممکن نیست که شیئى واحد، در آنِ واحد، نه انسان باشد باشد و نه ناانسان.
ارتفاع: نه این و نه آن؛
اجتماع: هم این و هم آن
منابع:
- سایت حوزه کوچک ما (hawzah.blog.ir)
- منطق علامه مظفر. ترجمه و اضافات، دکتر علی شیروانی. ج1
-شرح منطق مظفر، علی محمدی خراسانی، ج1
-تحریر منطق، دکتر علی شیروانی
اشتراک لفظی وجود یعنی مثلا وجود در "وجود فرش" غیر از معنای آن در "وجود کتاب" خواهد بود و در این صورت، اگر وجود یکی(مثلا فرش) برداشته شود، در برابر آن تنها عدم فرش قرار نمی گیرد، بلکه حالت سومی نیز متصور است که همان وجودات اشیاء دیگر که به معانی دیگری هستند، خواهد بود.
در نتیجه، ارتفاع نقیضین (نه (وجود فرش) و نه (عدم فرش) ) پیش خواهد آمد.
پس وجود اشتراک معنوی است.
منبع: حکمت اشراق، حجت الاسلام یدالله یزدان پناه، جلد اول، صفحه ۳۳۳
اصل عدم تناقض دو بخش دارد:
۱- امتناع اجتماع نقیضین
۲- ارتفاع اجتماع نقیضین
پس اجتماع نقیضین و ارتفاع نقیضین محال است.
اجتماع نقیضین:
نمی توان چیزی هم باشد و هم نباشد.
مثلا من در اینجا هستم یا نیستم؛ نمی شود هم باشد و هم نباشم
ارتفاع نقیضین:
امکان ندارد چیزی نه موجود باشد و نه معدوم؛ یعنی نمی توان حالت سومی را فرض کرد که نه وجود آن چیز باشد و نه عدم آن چیز.
منبع: حکمت اشراق، حجت الاسلام یدالله یزدان پناه، جلد اول، صفحه ۳۳۳
حمل اولی ذاتی:
موضوع و محمول با هم اتحاد دارند ولی یکی مجمل است و دیگری مفصل
بعضی اوقات یکی مبهم و دیگری نه
یا اختلاف در تحصیل یا به غیره
(با هم مفهومی اتحاد دارند پس مصداقا هم اتحاد دارند ولی اختلاف در مواردی که گفته شد دارند)
حمل شایع صناعی:
اختلاف در مفهوم ولی اتحاد در مصداق
حمل اولی ذاتی:
مفهوم ها باید یکی باشد ولی اختلاف در اجمال و تفصیل است. مثل انسان / حیوان ناطق
(انسان: اجمالی / حیوان ناطق: تفضیلی)
حمل شایع صناعی:
اتحاد در وجود خارجی (=مصداق) دارند ولی مفهومشان متفاوت است.
مثل "الانسان ضاحک" که در وجود خارجی، مصداق "انسان" و "ضاحک" یکی است ولی مفهوم "انسان" و "ضاحک" با هم متفاوت است.
نکته:
در حمل، باید یک جهت اتحاد وجود داشته باشد و یک جهت اختلاف (عموم و خصوص من وجه)
اگر جهت اختلاف وجود نداشته باشد، دو چیز باهم دیگر مساوی خواهند بود و هیچ وجه تمایزی باهم ندارند؛ پس اگر مساوی باشند، دیگر دو چیز بود برایشان معنایی ندارد و یکی هستند.
